Νεανική παραβατικότητα: Τα αίτια και η αντιμετώπιση

Η νεανική παραβατικότητα αποτελεί φαινόμενο των καιρών που ζούμε, με τα περιστατικά να αυξάνονται τα τελευταία χρόνια κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου. Αναφερόμενοι στην νεανική παραβατικότητα ή αλλιώς στην παραβατικότητα ανηλίκων εστιάζουμε σε συμπεριφορές ακραίου bullying με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Συμμορίες παιδιών που ασκούν βία, προχωρούν σε κλοπές και δυσχαιρένουν την καθημερινότητα των συνομηλίκων τους είναι μόνο μερικές από τις περιπτώσεις που μπαίνουν στο «μικροσκόπιο». 

Αναζητώντας τα αίτια συνειδητοποιούμε πως πρόκειται για μια αλυσίδα φαινομένων της σύγχρονης ζωής που οδηγούν στην εμφάνιση παραβατικών συμπεριφορών. Το κοινωνικό, σχολικό και οικογενειακό πλαίσιο έχει πάντα έναν ξεχωριστό ρόλο στη συμπεριφορά των ανήλικων παιδιών. Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης καθώς και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης πυροδοτούν επίσης ακραίες συμπεριφορές βίας κάνοντας τη νεανική παραβατικότητα μια νέα «μόδα».

Τα πρότυπα με τα οποία έρχεται το παιδί σε επαφή μέσα στην οικογένεια έχουν τη δική τους σημασία, καθώς πρόκειται για το περιβάλλον μέσα στο οποίο ο ανήλικος αλληλεπιδρά, μιμείται και ολοκληρώνει ένα κομμάτι της προσωπικότητάς του. Παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα κακοποιητικό περιβάλλον συχνά εκδηλώνουν αντίστοιχες συμπεριφορές. Παράλληλα όμως, αξίζει να σημειωθεί, ότι ακόμα και παιδιά που μεγαλώνουν σε μη κακοποιητικό περιβάλλον από το οποίο όμως λείπουν παντελώς τα όρια, μπορεί κάλλιστα βγαίνοντας στον έξω κόσμο να αναπτύξουν ακραία παραβατικές συμπεριφορές.

Τα παιδιά χρειάζονται αγάπη, έχουν όμως παράλληλα ανάγκη για χρόνο, επικοινωνία και όρια. Αν τα παραπάνω δεν αποτελούν συστατικά στοιχεία της οικογένειας μέσα στην οποία μεγαλώνουν τότε είναι πολύ πιθανή η εκδήλωση συμπεριφορών νεανικής παραβατικότητας.

Το σχολικό περιβάλλον αποτελεί συχνά τον χώρο μέσα στον οποίο γίνεται έκδηλη η έξαρση των μη αποδεκτών συμπεριφορών, ενώ συχνά παρατηρούμε δασκάλους να προσπαθούν να συμμορφώσουν παιδιά με τους λάθος τρόπους και τη λάθος στιγμή. Σε συνέχεια του σχολικού περιβάλλοντος, ο κοινωνικός περίγυρος του παιδιού, δηλαδή οι παρέες που δημιουργεί, μπορεί να το επηρεάσουν κάνοντας το να συμπεριφερθεί με τρόπο που απέχει πολύ από τα πρότυπα που υπάρχουν στην οικογένειά του.

Κάπου εδώ λοιπόν στη συζήτηση μπαίνουν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Οι έφηβοι του σήμερα μεγαλώνουν με έναν τρόπο άγνωστο για τους ενήλικες γονείς τους. Αρκεί μόνο να σκεφτεί κανείς πως κινητά και social media ήταν λέξεις άγνωστες μέχρι πριν από κάποια χρόνια. Στην περίπτωση όμως των εφήβων είναι λέξεις άρρηκτα συνδεδεμένες με τη ζωή και την καθημερινότητά τους. Η έλλειψη επίβλεψης των διαδικτυακών ερεθισμάτων που μπορεί να έχει ένα ανήλικο παιδί μπορεί να αποβεί μοιραία στην εξέλιξη της προσωπικότητάς του.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Αρχικά ένας γονέας οφείλει να μάθει να αναγνωρίζει τα σημάδια. Ένα παιδί που ξαφνικά σημειώνει πτώση στις σχολικές επιδόσεις, έλλειψη ενδιαφερόντων και αποστασιοποίηση είναι ουσιαστικά ένα παιδί που «φωνάζει» πως χρειάζεται βοήθεια. Σε πολλές περιπτώσεις οι αλλαγές στη συμπεριφορά αποδίδονται στην εφηβεία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου όμως είναι που οι γονείς πρέπει να έχουν τα μάτια και τα αυτιά τους ανοιχτά προκειμένου να εντοπίσουν τις ψυχολογικές μεταπτώσεις των παιδιών τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παραπάνω δεν αποτελούν ξεκάθαρα σημάδια σχετικά με το κατά πόσο ένα παιδί είναι θύτης ή θύμα αλλά αποτελούν ενδείξεις που μας φανερώνουν ότι το παιδί χρειάζεται περισσότερο από ποτέ ένα υποστηρικτικό περιβάλλον.

Η παραβατικότητα των ανηλίκων δεν είναι ένα φαινόμενο που μπορεί να λυθεί εξολοκλήρου από τον γονέα ή το σχολικό περιβάλλον. Είναι ένα φαινόμενο το οποίο πρέπει να εξετάσει συλλογικά η κοινωνία προκειμένου να διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες μέσα στις οποίες θα μεγαλώνουν ψυχικά υγιή παιδιά!