Αντίστροφη ψυχολογία και παιδιά: Πότε είναι χρήσιμη και πότε πρέπει να αποφεύγεται;

Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά τους οι γονείς αναζητούν συχνά τρόπους προκειμένου να τους μάθουν συμπεριφορές, να ενισχύσουν την αυτοπεποίθησή τους και να τα βοηθήσουν να είναι λειτουργικά στην καθημερινότητά τους. Συχνά παρατηρείται ότι πολλοί γονείς ασκούν στα παιδιά τη μέθοδο της αντίστροφής ψυχολογίας. 

Τι είναι όμως η αντίστροφη ψυχολογία; 

Η χρήση της έγκειται στο να καταφέρει το ένα μέλος να πείσει το άλλο να υιοθετήσει μια συμπεριφορά παροτρύνοντάς το να κάνει το αντίθετο. Ας φέρουμε όμως ένα παράδειγμα για τις περιπτώσεις γονέων – παιδιών. Πείτε ότι το παιδί σας δεν επιθυμεί ξαφνικά να ακολουθήσει μια δραστηριότητα, η οποία μέχρι πρότινος του άρεσε. Υπάρχει πιθανότητα αν το πιέσετε να αντιδράσει και να λειτουργήσει επαναστατικά ειδικά σε μικρότερες ηλικίες. Για τον λόγο αυτό κάποιοι ενήλικες επιλέγουν να δείξουν άνεση με την απόφαση αυτή του παιδιού, να τονίσουν ότι συμφωνούν μαζί του (ακόμα κι αν αυτό δεν ισχύει) και να διακόψουν την επόμενη μέρα τη δραστηριότητα ελπίζοντας στο αντίθετο αποτέλεσμα.

Στα πιθανά οφέλη αυτής της μεθόδου είναι η ενθάρρυνση της ανεξαρτησίας και η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης ωστόσο ελοχεύουν και κίνδυνοι. Για παράδειγμα η συγκεκριμένη μέθοδος μπορεί να χαρακτηριστεί ως χειραγώγηση και να κάνει το παιδί στο μέλλον να υιοθετήσει κι αυτό αντίστοιχες συμπεριφορές. Παράλληλα μπορεί να το κάνει να λάβει αντιφατικά μηνύματα καθώς σκέφτεται ότι μέχρι πρότινος τον πιέζατε για κάτι για το οποίο τελικά αλλάξατε γνώμη εν μια νυκτί. Αυτό δεν δείχνει σταθερότητα και οδηγεί τελικά σε μια βραχυπρόθεσμη λύση.

Αξίζει ωστόσο να αναφερθεί ότι υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών στα οποία η αντίστροφη ψυχολογία λειτουργεί ευεργετικά. Σε ηλικιακό επίπεδο όσο μικρότερο είναι το παιδί τόσο ανούσια είναι η συγκεκριμένη μέθοδος κι αυτό γιατί σε μεγαλύτερη ηλικία θα του είναι πιο εύκολο να αντιληφθεί την έννοια της πρόκλησης. Το σίγουρο είναι ότι πιο αποτελεσματικά λειτουργεί σε κάθε περίπτωση η θετική ενίσχυση, δηλαδή η επιβράβευση των επιθυμητών συμπεριφορών με επαίνους ή μικρά κίνητρα ως στρατηγική γονικής μέριμνας. Να έχετε στο μυαλό σας πάντα ότι η κατανόηση της προσωπικότητας του παιδιού καθώς και του αναπτυξιακού στάδιου που διανύει είναι καίριας σημασίας για τη μέθοδο διαπαιδαγώγησης.