Οικογενειακές σχέσεις στην εφηβεία

Κατά την περίοδο της εφηβείας των παιδιών, οι ρόλοι στην οικογένεια επαναπροσδιορίζονται, καθώς οι έφηβοι ανεξαρτητοποιούνται, ενώ οι γονείς πρέπει να αποδεχτούν το γεγονός αυτό…

Οι οικογενειακές σχέσεις για άλλη μια φορά αλλάζουν και πρέπει όλοι να εξελιχθούν ταυτόχρονα, ώστε η μετάβαση να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο ομαλή. Οι γονείς και ιδιαίτερα οι μητέρες, δε μπορούν εύκολα να πάψουν να προστατεύουν τα παιδιά τους, τα οποία θεωρούν πολλές φορές «δικά τους».

Οι πατέρες δύσκολα μπορούν να αντικαταστήσουν την εξουσία που μέχρι σήμερα ασκούσε πάνω στα παιδιά. Οι έφηβοι από την πλευρά τους, ωριμάζουν, αποκτούν τη δική τους σκέψη, προβληματίζονται, έχουν τις δικές τους ιδέες και απόψεις και θέλουν να αποφασίζουν μόνοι τους για τη ζωή τους.

Είναι σαφές πως οι σχέσεις πρέπει να τεθούν σε νέες βάσεις, ενώ η διατήρηση της γαλήνης και της ηρεμίας της οικογενειακής ζωής, εναποτίθεται για ακόμα μία φορά στους γονείς και ειδικότερα στην ικανότητά τους για υπομονή και κατανόηση. Η συνειδητοποίηση πως τα παιδιά μεγάλωσαν και ήρθε η στιγμή να χρησιμοποιήσουν όλα όσα οι γονείς τους μάθαιναν με αγάπη και ελπίδα τόσα χρόνια, βοηθά τους γονείς να αντιμετωπίσουν καλύτερα τη διαπίστωση πως τα παιδιά τους βρίσκονται πια στο δρόμο για να γίνου αυτάρκεις και ολοκληρωμένοι ενήλικες.

Στην εφηβεία, οι ανάγκες των παιδιών είναι πολύ συγκεκριμένες και αναζητούν την αγάπη και την υποστήριξη των γονιών τους με πολύ διαφορετικούς τρόπους από αυτούς που χρειάζονταν μικρότερα.

Οι βασικότερες ανάγκες των νέων είναι η αγάπη που θέλουν να νιώθουν ότι τους περιβάλλει ,χωρίς να τους καταπιέζει. Είναι η ανάγκη για ασφάλεια, καθώς θέλουν να ξέρουν ότι στο σπίτι και την οικογένειά τους θα βρουν, αν το θελήσουν, τη λύση στα προβλήματά τους ή την απάντηση στις απορίες τους. Είναι η ανάγκη για αναγνώριση της προσωπικότητάς τους και αποδοχή του χαρακτήρα τους. Τέλος, όσο κι αν γίνονται ανεξάρτητοι, οι νέοι, θέλουν να υποστηρίζονται από τους γονείς τους, όχι καταπιεστικά, αλλά συμβουλευτικά και παροτρυντικά.

Οι έφηβοι δείχνουν και λένε τις νέες ανάγκες τους, όχι όμως πάντα με ξεκάθαρο τρόπο. Οι πράξεις και τα λόγια τους άλλοτε είναι αντιληπτά και άλλοτε μπερδεύουν τους γονείς, γεγονός που οφείλεται στη μετάβαση από την ανωριμότητα στην ωριμότητα και από την ανευθυνότητα στην υπευθυνότητα. Επειδή αυτά δε γίνονται μέσα σε μια μέρα, αλλά σταδιακά, πολύ συχνά οι γονείς δεν το αναγνωρίζουν. Έτσι, δημιουργούνται οι γνωστές κόντρες, οι διαπληκτισμοί και οι προστριβές.
Βέβαια, αν μέχρι την εποχή της εφηβείας οι σχέσεις τους ήταν καλές και βασίζονταν στην αγάπη , το διάλογο και τον σεβασμό, τότε όλα θα είναι πιο εύκολα. Η σχέση θα συνεχίσει να βασίζεται σε αυτά τα στοιχεία που απλώς θα εξελιχθούν. Αν όμως η σχέση ήταν καταπιεστική αι βασιζόταν στην τυφλή υπακοή του παιδιού, τότε η εφηβεία θα σταθεί αφορμή για να ξεπηδήσουν πολλά προβλήματα που δύσκολα θα λυθούν, αφού θα πρέπει να αλλάξουν αντιλήψεις και οι γονείς και τα παιδιά και να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

Το βασικότερο, λοιπόν είναι να αναγνωριστούν οι ανάγκες των νέων από τους γονείς και να γίνουν αποδεκτές. Και αυτό δεν εύκολο καθώς κανένας γονιός δεν παραδέχεται πως το παιδί του μεγάλωσε και ετοιμάζεται να φύγει.

Όμως, έχουν και οι γονείς ανάγκες που σίγουρα, μέχρι ένα βαθμό, θα καταπιέσουν στην περίοδο της εφηβείας του παιδιού. Από την ανάγκη για προσωπικό χρόνο, μέχρι την ανάγκη τους για τρυφερότητα από τα παιδιά τους, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι όλοι οι τομείς επηρεάζονται αυτή την περίοδο.

Συχνά οι γονείς πληγώνονται, ανησυχούν, αγωνιούν, στενοχωριούνται ή προβληματίζονται καθώς δεν ξέρουν πώς να συμπεριφερθούν. Για ακόμα μια φορά, η αγάπη και το ένστικτο τους θα πρέπει να τους οδηγήσει στις σωστές επιλογές. Πρέπει να είναι παρόντες στη ζωή του εφήβου, αλλά με άλλο τρόπο, πρέπει να αποδεχτούν τις αλλαγές και τη νέα συμπεριφορά του παιδιού τους, που συχνά τους ξαφνιάζει ή τους δυσαρεστεί.

Ο ρόλος της οικογένειας

Εν οι σχέσεις ανάμεσα σε μια οικογένεια είναι σωστές, τότε ο έφηβος θα περάσει εύκολα αυτή την περίοδο, με επαναστάσεις εντός των λογικών πλαισίων, με προβλήματα που ξεπερνιούνται με την αγάπη, το διάλογο και την αμοιβαία κατανόηση. Αν οι γονείς δεν έχουν εδραιώσει μια καλή σχέση με το παιδί, κατά την περίοδο της εφηβείας δε θα μπορέσουν να το κάνουν και είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν πολλά προβλήματα που δε θα ξέρουν πώς να λύσουν.

Οικογενειακό περιβάλλον-σχέσεις μεταξύ μελών της οικογένειας του εφήβου.

Μέχρι σήμερα στο σπίτι ζούσαν οι γονείς με το παιδί ή τα παιδιά τους. Κατά την εφηβεία, ζουν στο σπίτι, όχι πια με ένα παιδί, αλλά με έναν νέο άνθρωπο. Η διαφορά είναι ουσιαστική, αφού πρόκειται για αληθινή, ουσιαστική συμβίωση με κανόνες και υποχρεώσεις εκατέρωθεν.

Συμβουλές… «επιβίωσης» για μητέρες:

Δείτε το παιδί σαν ισότιμο μέλος της οικογένειας με λόγο και άποψη.

Να επιστρατεύσει όλη της την ψυχραιμία. Να μην απαντά στις φωνές και τις εκρήξεις θυμού του εφήβου και να αφήνει χρόνο για να ξεθυμαίνει η κατάσταση.

Να το αγαπάτε και να του το δείχνετε, αλλά χωρίς ιδιαίτερες διαχύσεις. Μην προσπαθήσετε να το αγκαλιάσετε μπροστά στους φίλους του!

Αποδεχτείτε το με τα όποια χαρίσματα έχει, με τις προτιμήσεις του, το χαρακτήρα και την προσωπικότητά του.

Να είστε πρόθυμη να τον ακούσετε, όταν ο νέος (νέα) είναι έτοιμος να σας μιλήσει. Αν ακούτε χωρίς κριτική διάθεση, θα γίνεται αποδέκτης των προβληματισμών του.

Να πιάνετε τα μηνύματα που δε λέγονται με λόγια.

Να είστε στοργική και υπομονετική, αλλά όχι καταπιεστική. Να παροτρύνει το παιδί, αλλά χωρίς να το καθοδηγεί.

Να βοηθά το παιδί να ανεξαρτητοποιηθεί.

Συμβουλές… «επιβίωσης» για τους πατέρες:

Να αποδεχθεί το γεγονός ότι το παιδί μεγάλωσε. Αυτό σημαίνει πως η «εξουσία» που έχει πάνω του, μειώνεται δραματικά και δίνει τη θέση της στην αποδοχή και το σεβασμό.

Να αποδεχθεί τα όνειρα του παιδιού και να το βοηθήσει να πραγματοποιήσει τις επιλογές του.

Να συμβουλεύει το παιδί με γνώμονα την εμπειρία και τις γνώσεις του, αλλά να το αφήνει ελεύθερο να σκέφτεται και να δρα.

Να επιτρέψει στο παιδί να συμμετέχει στα οικογενειακά και όχι μόνο θέματα.

Να αποδεχθεί το γεγονός τι ο γιος του ή η κόρη του ετοιμάζονται να φύγουν.

Και τα μικρότερα αδέρφια;

Οι έφηβοι πολλές φορές εκνευρίζονται από το γεγονός ότι τα μικρότερα αδέρφια τους δεν καταλαβαίνουν πως οι ίδιοι έχουν αλλάξει. Ότι δεν είναι πια παιδιά. Γίνονται έτσι επιθετικοί, είρωνες και πολλές φορές αγνοούν πλήρως τα μικρότερα παιδιά. Οι γονείς θα πρέπει να συζητήσουν με τον έφηβο και να του ζητήσουν να δείχνει και εκείνος κατανόηση, καθώς και εκείνος ήταν μικρός. Τέλος, μπορούν να εξηγήσουν στο μικρό αδερφάκι ότι ο αδερφός του (αδερφή του), θα έχουν για κάποιο καιρό άλλα ενδιαφέροντα και πως πρέπει να μάθουν να σέβονται το χώρο και το χρόνο του (της).