Η λογική αντιμετώπιση της αποτυχίας

Μαθαίνουμε και από τις αποτυχίες μας. Πρέπει να αρχίσουμε να διδάσκουμε στα παιδιά μας ότι η αποτυχία δεν είναι μόνο δεν είναι μόνο κάτι αποδεκτό, αλλά κάτι απολύτως απαραίτητο. Για να το επιτύχουμε αυτό, θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τη στάση μας απέναντι στην επιτυχία. Ο άνθρωπος όταν πέφτει, σηκώνεται ξεσκονίζοντας τα ρούχα του και έχοντας μάθει τι πρέπει να αποφύγει στο δρόμο του. Ο άνθρωπος που φοβάται την αποτυχία θα μείνει πεσμένος και θα κλαψουρίζει ή, ακόμα χειρότερα, θα έχει φροντίσει να μην βγει καθόλου από την πεπατημένη, αποφεύγοντας έτσι την αποτυχία, αλλά και την αυτοεκπλήρωση.

Τα νεαρά άτομα που φοβούνται την αποτυχία συνήθως υποφέρουν από την έμμονη ιδέα της απόδοσης. Μετρούν την προσωπική τους αξία και επιτυχία με όρους της εξωτερικής αναγνώρισης. Έτσι, τα παιδιά αρχίζουν από πολύ μικρά να πιστεύουν ότι είναι σημαντικό να κερδίζουν βραβεία για οτιδήποτε κάνουν. Ο βαθμός αποκτάει μεγαλύτερη σημασία από το πράγμα που μαθαίνεται κι έτσι οι μαθητές που κυνηγούν το βαθμό αποφεύγουν να αποτολμήσουν οτιδήποτε μπορεί να τους δώσει ένα κατώτερο βαθμό: διαλέγουν τα εύκολα μαθήματα, αντιγράφουν στα διαγωνίσματα και αποφεύγουν τους απαιτητικούς καθηγητές. Αυτές είναι οι κατευθυντήριες γραμμές των παιδιών που διψούν για αναγνώριση. Ή, από την άλλη μεριά, δουλεύουν πολύ σκληρά για να ικανοποιήσουν ένα δύσκολο και απαιτητικό καθηγητή και ξενυχτούν εξαντλώντας τις δυνάμεις τους για να κάνουν εργασίες και αναλύσεις, που σκοπό έχουν περισσότερο να ευχαριστήσουν τον καθηγητή, παρά να διδάξουν τον μαθητή.

Το κυνήγι των εξωτερικών συμβόλων της επιτυχίας και ο λόγος που οι νέοι σήμερα καταναλώνουν περισσότερα ηρεμιστικά από οποιαδήποτε άλλη γενιά στην ιστορία. Αυτός είναι ο λόγος που το ποσοστό των αυτοκτονιών αυξάνεται δραματικά, ακόμη και ανάμεσα στα μικρά παιδιά των επτά και οκτώ χρονών. Οι νέοι που διδάχτηκαν να μετρούν την αξία τους με εξωτερικά μέτρα και να αποφεύγουν τα σύμβολα της αποτυχίας είναι ανίκανοι να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις απαιτήσεις του πραγματικού κόσμου, καθώς μεγαλώνουν.

Όταν διδάσκουμε τα παιδιά μας ότι το πιο σημαντικό κομμάτι της ζωής έχει να κάνει με τα εξωτερικά σύμβολα της επιτυχίας τα διδάσκουμε να ψάχνουν την επιτυχία έξω από τον εαυτό τους. Τα διδάσκουμε να αναζητούν την ευτυχία στα αντικείμενα αντί να την φέρουν μέσα τους και να τη διοχετεύουν στις δραστηριότητές τους.

“Μακριά από την αποτυχία”, λένε στα παιδιά μερικοί γονείς, ξεχνώντας ότι οι επιτυχημένοι ήταν όλοι άνθρωποι που αγωνίστηκαν, που απέτυχαν πολλές φορές και που έμαθαν πώς να επωφελούνται από τις αποτυχίες τους. Όσο πιο πολύ διδάσκουμε την αξία της επίδοσης σε βάρος της εσωτερικής ικανοποίησης, τόσο πιο πολύ δείχνουμε στους νέους πως να ακολουθήσουν τον εύκολο δρόμο, για να αποφύγουν την ετικέτα του αποτυχημένου. Κι ωστόσο, αν ρίξουμε μια ματιά στους ανθρώπους που διακρίθηκαν ιδιαίτερα, σε οποιονδήποτε τομέα, βλέπουμε μονο ανθρώπους που απέτυχαν ξανά και ξανά και ξανά, μαθαίνοντας κάτι παραπάνω κάθε φορά. Ας διδαχτούμε από τους γονείς που είδαν τα παιδιά τους να “σπάνε” κάτω από την πίεση του υπερβολικού ανταγωνισμού, καταφεύγοντας σε ναρκωτικά ή και σε απόπειρες αυτοκτονίας, επειδή δεν έφτασαν κάποιο εξωτερικό μέτρο επιτυχίας. Ας δούμε πόσα παιδιά χαρακτηρίζουν τον εαυτό τους αποτυχημένο, γιατί πιστεύουν ότι η αποτυχία είναι κάτι σαν αρρώστια που όταν την κολλάς υποκύπτεις αυτομάτως στα τοξικά της στοιχεία. Αν γινόμαστε “άχρηστοι” επειδή αποτυγχάνουμε, τότε είμαστε όλοι “άχρηστοι”. Δεν υπάρχει κανείς που να κερδίζει πάντα, ούτε και οι πιο ταλαντούχοι ή οι πιο εργατικοί. Αν διδάσκουμε στα παιδιά μας να κυνηγούν την επίδοση και να αγνοούν την εσωτερική ικανοποίηση, τους μαθαίνουμε να διαλέγουν τον εύκολο δρόμο, να ενδιαφέρονται περισσότερο για τις γνώμες και την επιβράβευση των άλλων και να αποφεύγουν κάθε κίνδυνο αποτυχίας. Η αποτυχία αποτελεί τον μοναδικό δρόμο για να μάθει κανείς. Αυτό προϋποθέτει την προθυμία να διακινδυνεύει κανείς.

Το ρίσκο είναι το τρίτο συνθετικό της τάσης που αποδέχεται την αλλαγή, αντί να τη φοβάται. Το πρώτο είναι η αναζήτηση του αγνώστου και το δεύτερο η συνειδητοποίηση ότι η αποτυχία είναι μια αναγκαιότητα.