Παιδί και διατροφή: Γιατί δεν τρώει το φαγητό του;

Μασάει και ξαναμασάει, η μπουκιά όμως παραμένει ακόμα εκεί, από τη μία στην άλλη άκρη του στόματος, χωρίς ποτέ να κατεβαίνει κάτω. Το μικρό σας… «μηρυκαστικό» παραμένει στο τραπέζι, χωρίς να καταπίνει, για ατελείωτη ώρα, με το μπολ μπροστά του και το φαγάκι του σχεδόν άθικτο.

Μάταιες όλες οι προσπάθειές σας, να το πείσετε να κάνει πιο γρήγορα. Επιστρατεύετε όλη σας την επιμονή, του μιλάτε με το καλό, βάζετε τις φωνές, στο τέλος χάνετε πια την υπομονή σας και το αποτέλεσμα; Το πιτσιρίκι σάς αγνοεί… επιδεικτικά. Τι συμβαίνει λοιπόν; Γιατί δεν τρώει το φαΐ του; Δεν έχει όρεξη, το ενοχλεί κάτι ή μήπως υπάρχει κάποιο άλλο πρόβλημα;

Κάνει… πόλεμο!
Στην πραγματικότητα, στις περισσότερες περιπτώσεις αυτής της διατροφικής συμπεριφοράς υπάρχει πάντα μια σχέση σύγκρουσης ανάμεσα στο μωρό και το πρόσωπο που το ταΐζει. Μόνο σε ορισμένες εξαιρέσεις η αιτία μπορεί να είναι κάποιο οργανικό πρόβλημα, όπως υπερτροφία των αμυγδαλών ή η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.

Τις περισσότερες φορές, λοιπόν, το παιδί που αναμασά και κρατά την μπουκιά του με τις ώρες στο στόμα εκφράζει μια ανησυχία. Και είναι λογικό να την εκφράζει την ώρα του φαγητού και να χρησιμοποιεί το γεύμα του ως μέσο… πίεσης, αφού το τάισμα και το φαγάκι είναι ο βασικός τρόπος επικοινωνίας και σύνδεσης του μικρού με τους γονείς.

Σύμβολο δεσμού
Δεν είναι λοιπόν καθόλου σπάνιο, η στιγμή του φαγητού να μεταμορφωθεί σε πεδίο μάχης ανάμεσα στον γονιό και το παιδί. Στην πραγματικότητα το γεύμα είναι ένα σύμβολο του δεσμού που υπάρχει μεταξύ τους και σταδιακά καθώς το παιδί μεγαλώνει γίνεται το σύμβολο του προοδευτικού και υγιούς διαχωρισμού τους.

Συχνά τα παιδιά που αναμασούν, αντιδρούν έτσι τη στιγμή του φαγητού γιατί η μαμά ή ο μπαμπάς «φορτίζουν» το φαγητό με ιδιαίτερη σημασία, ή εκβιάζουν το μικρό (τρώνε και εκείνοι από το φαγάκι του για να το κάνουν ελκυστικό) ή προσφεύγουν σε οποιοδήποτε άλλο τέχνασμα, προκειμένου να τελειώσει το παιδί το φαγητό του. Το πιτσιρίκι, πάλι, «απαντά» δοκιμάζοντας τη δύναμή του μόλις του δοθεί η ευκαιρία.

Ένα παιδί με τέτοιες συνήθειες, συνήθως, εμφανίζει και ενός άλλου είδους συμπεριφορά πέρα από τη σύγκρουση και την επιθετικότητα όταν τρώει με το ζόρι, χωρίς να το θέλει και αρνείται το φαγητό με θυμό. Αρκετά συχνό είναι το φαινόμενο να τρώει το μισό από το φαγητό του και είναι σαν να λέει: «εγώ τρώω για να σε ευχαριστήσω, αλλά εμένα δεν μου αρέσει». Και έτσι φτάνουμε στην εικόνα ενός παιδιού που δυσκολεύεται να εκφράσει τις τάσεις του και ειδικά τις πιο επιθετικές, που αναπόφευκτα μπορεί να αντιδρά απέναντι στην πίεση που του ασκούν οι γονείς με αυτόν τον τρόπο.

Μπορεί να τελειώσει σύντομα
Ο «πόλεμος», λοιπόν, πρέπει να τελειώσει το συντομότερο δυνατό και όπως σε όλους τους πολέμους, ο καλός γονιός είναι αυτός που πρέπει να χάσει. Αν η μαμά, ο μπαμπάς ή οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο ταΐζει συνήθως το παιδί, επιμένει να θέλει να του δώσει, ό,τι και να γίνει, ένα συγκεκριμένο φαγητό γιατί είναι θρεπτικό και περιέχει βιταμίνες, ή από την άλλη αρχίσει να του προτείνει χίλιες διαφορετικές παιδικές τροφές, ή υποχωρήσει στις πιέσεις του παιδιού, δεν θα κάνει τίποτε άλλο από το να δώσει συνέχεια σε μια δίχως άλλο εφήμερη διατροφική δυσκολία. Και αυτό γιατί ή άρνηση του παιδιού δεν οφείλεται στη γεύση του φαγητού, αλλά έχει ψυχολογική βάση.

Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να μη φτάσετε στη σύγκρουση, αλλά να προτείνετε στο παιδί ένα διαφορετικό σενάριο για τη στιγμή του φαγητού, κάτι καινούργιο, έξυπνο και χαρούμενο, που θα κατορθώσει να σπάσει τη μισητή και βαρετή διαδικασία του γεύματος, να ενεργοποιήσει την όρεξη και το κέφι του, και να οδηγήσει τελικά στη εκτόνωση αυτού του συνηθισμένου προβλήματος.

Τι κάνουμε
Τι κάνουμε σε τέτοιες περιπτώσεις;
*Μπροστά σε ένα παιδί που αρνείται το φαγητό, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να απομακρύνετε το… αντικείμενο της διαφωνίας, που σημαίνει να εξαφανίσετε τα τρόφιμα που δεν του αρέσουν, όπως είναι συνήθως το κρέας, γεμάτο ίνες και αρκετά δύσκολο στη μάσηση, και τα λαχανικά.

*Δώστε ωραία όψη στο πιάτο του παιδιού και στο μενού του, παίζοντας με τα σχήματα και τα χρώματα των εδεσμάτων, για να δώσετε κάποιο καινούργιο ερέθισμα στη μονότονη στιγμή του γεύματος. Εν τέλει, κάποιο τέχνασμα για να δώσετε στο φαγητό ένα γιορτινό χαρακτήρα είναι μια σωστή κίνηση. Με έναν πιο διασκεδαστικό τρόπο ετοιμασίας του τραπεζιού και μια ασυνήθιστη παρουσίαση του φαγητού σπάει η μονοτονία και η βαρετή στιγμή του φαγητού γίνεται ευκαιρία για παιχνίδι.

Αν δεν τρώει… δεν μεγαλώνει;
Η σχέση του παιδιού με το φαγητό διαμορφώνεται από στοιχεία συναισθηματικά και ψυχολογικά. Συχνά όμως δίνεται σημασία μόνο στην αξία που έχει μια σωστή και πλούσια διατροφή για την υγεία και την ανάπτυξη του παιδιού. Δυστυχώς είναι μια θέση που υποστηρίζουν ακόμα πολλοί παιδίατροι και συνεχίζουν να δίνουν υπέρμετρη αξία στο πόσο βοηθά μια τροφή στην ανάπτυξη και στη θέση και την ποσότητα που θα πρέπει να έχουν κάποιες τροφές στη σωστή διατροφή.

Όμως, αντίθετα, σημασία θα έπρεπε να δίνεται ώστε αυτή η συμπεριφορά άρνησης του γεύματος από το παιδί να είναι εφήμερη και να μην αποτελεί έναν πραγματικό κίνδυνο για την υγεία του. Αν τρώει, θα μεγαλώσει, αν δεν τρώει, δεν θα μεγαλώσει, είναι μια πραγματικότητα και ένας φόβος που ποτέ, ωστόσο, δεν πρέπει να πάρει το προβάδισμα.

Η κρυμμένη επιθετικότητα ξεσπάει στο φαγητό
Όταν η διατροφή γίνεται το πιο σημαντικό και ουσιαστικό κομμάτι στη σχέση ανάμεσα στον γονιό και το παιδί, είναι πολύ εύκολο το παιδί να ξεσπάσει πάνω στο φαγητό του με επιθετικές τάσεις. Είναι μια συνηθισμένη αντίδραση που συμβαίνει στα παιδιά που έχουν έναν πολύ στενό δεσμό με τη μητέρα τους και δεν κατορθώνουν να εκφράσουν τα αισθήματά τους, πέρα από την αγάπη τους, ούτε και την αναπόφευκτη επιθετικότητα απέναντί της.

Τα αρνητικά συναισθήματα μεταφέρονται ασυνείδητα στο φαγητό και έτσι τα μικρά αντιδρούν με απέχθεια. Βοηθήστε το να εκδηλώσει αυτές τις επιθετικές του τάσεις, με τα λόγια, το παιχνίδι, τα παραμύθια, είναι ο καλύτερος δρόμος για να το ελευθερώσετε από το άγχος και να του ξαναφέρετε την όρεξη.

Το τραπέζι ενώνει την οικογένεια
Το οικογενειακό τραπέζι είναι μια πραγματική «άσκηση ζωής» για το παιδί, ένας τόπος ανταλλαγής συναισθημάτων, απόψεων, συμπεριφορών. Τρώμε όλοι μαζί σημαίνει ότι το βοηθάμε να «γευτεί» το ιδιαίτερο οικογενειακό κλίμα που δημιουργείται την ώρα του φαγητού. Πολλές φορές το παιδί δείχνει με τη συμπεριφορά του ότι θέλει να συμμετέχει στο τραπέζι των μεγάλων.

Για παράδειγμα, αρνείται κάποια στιγμή να φάει το πολτοποιημένο φαγητό του ή ακόμη να φάει από το πιάτο που συνήθως τρώει. Kι όσο κι αν ακούγεται οξύμωρο και υπερβολικό για παιδική ψυχολογική αντίδραση, όντως μπορεί να συμβεί το εξής καταπληκτικό: το παιδί να αντιδρά στο τραπέζι, αρνούμενο να φάει, ή τρώγοντας βασανιστικά αργά κι επίπονα, προκειμένου όχι να γλιτώσει τη διαδικασία του φαγητού, αλλά να την κάνει να διαρκέσει περισσότερο, απολαμβάνοντας έτσι την παρέα των συνδαιτυμόνων του, δηλαδή των γονιών του.